Kimi zaman Jungvari bir kişilik testi gibi bile değerlendirilen kitaplıkların hikâyesi, ne kadar anlatılırsa anlatılsın hiç bitmeyecek gibi görünüyor.
“Kim ki bu kitabı alıp götürürse, canı çıksın; ateşlerde yansın; hasta düşsün ve hummalara gark olsun; çarka gerilsin ve asılsın. Amin.”
Kişisel kütüphanelerimizdeki kitaplarımız elbette çok değerli; sevdiğimiz bir yazarın kitabı olması (üstelik imzalı da olabilir) ya da o kitabın sevdiğimiz bir hikâyeye sahip olması bir yana yalnızca nesne olarak dahi yakınlık duyduğumuz kitaplarımız var (özel birinden gelmiş bir hediye) ve bunların bir gün ödünç alınıp geri getirilmemesi ya da düpedüz 'el değiştirmesi' canımızı bir hayli sıkacaktır hiç kuşkusuz. Ortaçağ kütüphanecileri ve kâtipleri kadar gaddar olur muyuz, yukarıda alıntıladığımız gibi bir beddua okur muyuz emin değilim ama raftan alınıp geri konulmayan kitaplar her çağda can yakıcı!
“Hiçbir kitaplık kendiliğinden oluşmamıştır. Her kitaplığın kendi eşsiz yaşamöyküsü vardır,” diyor Lydia Pyne ve ekliyor: “İster kütüphanedeki kitapların konu bazlı Dewey’nin Onlu Sınıflandırma Sistemi’ne göre sıralanışı, ister renge göre sıralama, isterse de resim kitaplarını şekillerine göre gelişigüzelce düzenleyen yeniyetme bir çocuğun gözünden olsun, her raf bir dünya görüşünü ve düzenini yansıtır.”
Kimi zaman Jungvari bir kişilik testi gibi bile değerlendirilen kitaplıkların hikâyesi, ne kadar anlatılırsa anlatılsın hiç bitmeyecek gibi görünüyor. İşte antropolog ve tarihçi Lydia Pyne’ın Türkçeye yeni çevrilen 'Kitaplık' isimli çalışması da, kitaplıklarla ilgili kitapların son örneklerinden... Kitaplarımız evimizin hangi kısmında? Neye göre sınıflandırıyoruz kitaplarımızı? Bir kitaplığa, kitap haricinde ne konulması gerekir? Bu ve benzeri soruların peşinde Ortaçağın zincirli kütüphanelerinden 'Gutenberg Projesi’ne, hareket eden kitaplıklardan kitaplıkların yazılmamış geleceğine dek uzanan bir çalışma bu. Meşhur 'Eşekli Kütüphaneci'miz Mustafa Güzelgöz’e değinmiyor belki ama çok benzer bir hikâyeyle, eşeklerin çektiği gezici kütüphanelerle okuldan okula ve köyden köye gezerek hevesli çocuklara kitaplar götüren 'Etiyopya Okuyor' programıyla tanıştırıyor mesela...
KİTAPLIK
Lydia Pyne
çev. Ümid Gurbanov
İthaki Yayınları, 2019, 120 s.
Dipnot: Lydia Pyne’ın 'Kitaplık’ı, İthaki Yayınları’nın kurgudışı kategoride yeni başladığı bir dizinin de ilk kitabı aynı zamanda. Yayınevinin 'Minima' ismini verdiği bu diziyle ilgili tanıtım metni şöyle: “Bu kurgudışı dizimizde, gündelik hayatta üzerinde pek durulmadan geçilen, hatta sorgusuz sualsiz kabul edilebilen belirli temaları veya nesneleri ele alarak ince şeylerin hatırını gözetmeye çalışan kitaplara yer vereceğiz. İçeriği bakımından özgül, sayfa sayısı bakımından görece kısa olan bu kitaplar, ilgi yelpazesi geniş olan her türden okura hitap ediyor.” Pyne’ın 'Kitaplık’ının ardından dizi şu kitaplarla devam edecekmiş: 'Michael Marder',Toz; John Garrison, Cam; Brian Thill, Atık ve John Biguenet, Sessizlik.'
Bu arada Domingo Yayınevi de, hemen hemen eşzamanlı olarak benzer bir kitap dizisi yayımlamaya başladı. 'Aklayakın' isimli bu dizi de, mühim fikirler/zamanlar üzerine, önemli zihinler tarafından kaleme alınmış kısa ama tesirli kitaplardan oluşuyor: 'Politika' (David Runciman), 'Her Şeyin Teorisi' (Frank Close) ve 'Antik Dünya' (Jerry Toner).
